Kur’an’da nasih ve mensuh ayetler var. Yani hükmü değişen ve hükmü değiştiren ayetler var. Neden bazı hükümler zamanla değişiyor?
16Şub
Kur’an’da nasih ve mensuh ayetler var. Yani hükmü değişen ve hükmü değiştiren ayetler var. Neden bazı hükümler zamanla değişiyor?
Allahu Teala (c.c.) şöyle buyuruyor: “Biz, bir ayetin yerine başka bir ayet getirdiğimiz zaman Allah ne indirdiğini bilirken, “Sen iftira ediyorsun.” derler. Hayır onların çokları bilmiyorlar.” (Nahl: 101.)
Allahu Teala (c.c.) şöyle buyuruyor: “Biz, bir ayetin hükmünü kaldırır veya onu unutturursak (ertelersek) mutlaka daha iyisini veya benzerini getiririz. Bilmez misin ki Allah her şeye kadirdir.” (Bakara: 106.)
Bu, tıpkı bir doktorun, hastasına bir şurub almasını emredip bir müddet sonra da onu yasaklayarak, ona o şurubun zıddı olan bir şeyi almasını emretmesi gibidir. (Tefsir-i Kebir- Mefatihu’l- Gayb, Nahl Suresi, 14. Cilt, 344. Sh.)
Nesh ve değiştirme, kulların maslahatına ve ihtiyacına göre Allah’ın bir lütfu olarak gerçekleşir. Allamül-guyub olan Cenab-ı Hak, hükmün süresini bildiği halde insanların durumuna göre emreder, yasaklar, hikmetli hükümler verir. İslamdan önce gelen dinler için belli bir süre takdir edildiği gibi, gelen emir ve yasaklar içinde belli bir süre tayin edilmiştir. Semavi dinler insanlığın tekamülüne göre geliyordu. Bidayette değil nihayette İslamın gelmesi de aynı hikmete mebnidir. Cenab-ı Hakk’ın Hakîm olmasının bir eseridir. Eğitim programlarında öğrencilerin durumuna göre müfredat değişir. Bu durum öğretmenin mükemmel olmamasından değil öğrencinin nakıs olmasından kaynaklanır. Tedavide hastanın hastalığının seyrine göre verilen ilaçlar değişir. Devlet yönetiminde, toplumun sosyal ve iktisadi durumuna göre kanunlar farklılık gösterir. Savaş ve iç karışıklık gibi olağanüstü hallerde uygulamalar değişir. Bunlar bir maslahata, bir faydaya göre düzenlenir. Bu hükümler insanları, belli aşamalardan geçerek ulaşılması mümkün olan seviyeye getirir. Nesheden ayetlerle hükümlerin değişmesindeki gaye tekamüldür. Mükemmel bir elbise kendine uygun vücud ister. Vücudun şekil alması zaman içinde olur. Bu ise nasih ve mensuhu gerekli kılar.
Nasıl ki bazı dinler, başka dinlerle değişiyor bunun gibi bazı maslahatlar sebebi ile bir kısım hükümlerde başka hükümlerle değişiyor.
*Resim ve heykeller önceki dinlerde helal iken putperestliğe kapı açtığı için İslam dininde yasaklanmıştır. Hz. İsa (a.s.), Musevi şeriatının bazı ağır tekalifini kaldırmış neshetmiştir. Kur’an ayetleri ile bunların bazıları tekrar haram kılınmıştır. İslam dini kendinden önce gelen dinlerin hepsini neshetmiştir.
Nitekim Hz. İsa (a.s.) şöyle buyuruyordu: “Benden önce gelen Tevrat’ı doğrulayıcı olarak ve size haram kılınan bazı şeyleri helal yapayım diye gönderildim.” (Al-i İmran: 50.)
Allahu Teala (c.c.) şöyle buyuruyor: “Yahudilere bütün tırnaklı hayvanları haram kıldık. Sırtlarında yahut bağırsaklarında taşıdıkları ya da kemiğe karışan yağlar hariç olmak üzere sığır ve koyunun iç yağlarını da onlara haram kıldık. Saldırganlıkları yüzünden onları böyle cezalandırdık.” (En’am: 146.)
Hükümlerdeki değişmeler bazen o kavme bir ceza olarak bazen de bir genişlik olarak veriliyor.
*Hulasa: Nesh, hükmün müddetini beyandan ibarettir. (Usulü’l- Fıkh- Cassas)